EntziklopediaDanborra

Danborra menbranofonoen familiako soinu-tresna da.

Egitura

Dultzainero-gaiteroekin gehien ezagutu duguna letoizko kaxa zilindrikoa duen danborra izan da. Hauek ere, txistulari taldeek erabiltzen dituzten atabalak bezala, larruzko bi mintz eta tinkatzeko sokazko sistema izaten dituzte. Larruaren hotsa aldatzeko eta handitzeko azpiko larruaren kontra tripazko edo bestelako bordoia eramaten dute.

Joera

Danbor joleak bi makilarekin jotzen du, trebetasun handiarekin, konplexutasun handiko erredoble eta joko erritmikoak eginez, musika apaindu eta aberastuz.

Historia

Izen batekin edo bestearekin, aspaldidanik ikusten dira soinu-tresna hauek dultzaina-gaita joleen doinuei laguntza erritmikoa emanez.

Askotan dultzaina-gaita jolea eta danborreroak osaturiko taldea ikusten bada ere, bi dultzaina-gaita jole (duoa eginez) eta danborrero batek osatzen dute talde ezagunena.

Dultzaina-gaitaren hots ozena kontuan harturik, danbor hauen hotsa ere handia izaten da eta danborreroen joera oso apaindua, aberatsa eta entzungarria.

Batzuetan dultzaina-gaita taldeetan “kaja” izenarekin ezagutzen den musika bandetako danbor zapala erabiltzen da. Kaja” hau gaur egun bereziki Bizkaia aldean ikus daiteke.

ITURRIAK

Bibliografia

BELTRAN ARGIÑENA, Juan Mari. (1996). Soinutresnak euskal herri musikan. Hernani: Orain.

IRUÑEKO GAITEROAK. (1995). Método Elemental de Gaita-Gaita Oinarrizko Ikasbidea (1-2-3). Iruñea: Ed. Haizea.

LACUNZA, Hermanos. (1968). Método de Gaita Navarra. Iruñea: D.F.N. Dirección de Turismo, Bibliotecas y Cultura Popular.

OLAZARAN DE ESTELLA, P. (1972). Tratado de Txistu y Gaita. Iruñea: D. F. N. Dirección de Turismo, Bibliotecas y Cultura Popular.

Diskografia

BELTRAN ARGIÑENA, Juan Mari. (2017). Soinu-tresnak Euskal Herri Musikan. 1985-2010. Elkar-Soinuenea Fundazioa. KD DVD-E 968.

DEIERRI, Lizarrako gaiteroak. (1990). Lizarrako Dantzak. Elkar. EKL-256.

EZPELUR, Iruñeko Dultzaineroak. (1990). dultzainero, istorio-misterio?. Elkar. ELK-230.

(1994). Musika Erraldoia. GOR. G-518.

FALTZESKO GAITEROAK. (1995). Paseos por el Do. Etxe-ondo. ETX 001.

GAITEROS DE ESTELLA. (1996). Registros Históricos I. Etxe-ondo. ETX 010.

(1998). Registros Históricos II. Etxe-ondo. ETX 022.

IRUÑEKO GAITEROAK. (1980). 1924. Xoxoa. Z-11.124.

(1981). Otsagiko Dantzak. Xoxoa. A-10.155.

(1983). Julian Romano (1831-1899). Elkar. ELK-55-56.

(1990). Iruñeko Udaleko Musikariak. Elkar. ELK-248.

LIZARRAKO GAITEROAK. (1985). Gaiteros de Estella. IZ. IZ-224.

(1989). Tonada General para dos Gaitas. IZ. IZ-289.

(1990). Estella-Lizarra 900 aniversario. IZ. IZ-324.

(1996). Lizarrako Larrain Dantza. Etxe-ondo. ETX 013.

NAPAR GAITEROAK. (1986). 1924-1986K. Elkar. ELK-119.

PEREZ DE LAZARRAGA. Lizarrako Dultzaineroak (1972). Lizarrako Dultzaineroak. Herrikoi-Musika Sorta, 5. Edigsa/ Herri Gogoa. HG 30.

(1973). San Fermin - Iruña. Edigsa/ Herri Gogoa. HG 63.

TOLOSAKO DULTZAINEROAK. (1996). 1996. SEA. KD 667.

TUTERAKO GAITEROAK. (1992). Cortes eta Monteagudoko Dantzak. Elkar- ELK-309.

ZIEKOKO GAITEROAK. (1993). Arabako Dantzak. Elkar. KD-345.

Bideoak

BELTRAN ARGIÑENA, Juan Mari. (2017). Soinu-tresnak Euskal Herri Musikan. 1985-2010. Elkar-Soinuenea Fundazioa. KD DVD-E 968.

CARO BAROJA, Julio eta Pio. (1971). Navarra. Las cuatro estaciones. Nafarroako Gobernua. 1994.

LARRUKERT, Fernando. (1978). Euskal herri-musika. Euskadiko Filmategia.